Şölen - Platon

Platon’un Şölen (Symposion) adlı eseri, aşkın doğasını ve anlamını ele alan bir diyalogdur. Antik Yunan’da düzenlenen bir şölen sırasında, katılımcılar aşkın mahiyetini tartışırlar. Bu diyalog, Platon'un aşk ve güzellik hakkındaki felsefi görüşlerini yansıtan önemli bir metindir. İşte eserin özeti:

1. Diyalogun Arka Planı

Eser, Atinalı bir şair olan Agathon’un bir yarışmada kazandığı zaferi kutlamak için düzenlenen bir şöleni anlatır. Şölene katılan konuklar, sırayla aşk (Eros) üzerine birer konuşma yapmaya karar verir. Katılımcılar arasında Sokrates, Aristophanes, Phaidros, Pausanias, Eryximakhos ve ev sahibi Agathon bulunmaktadır.

2. Konuşmacıların Aşk Hakkındaki Görüşleri

Her konuşmacı, Eros’un doğası ve işlevi hakkında kendi görüşlerini dile getirir:

1. Phaidros: Aşkı en yüce duygu olarak tanımlar. Ona göre aşk, insanlara erdemli davranışlar kazandırır ve kahramanlık cesareti verir.

2. Pausanias: İki tür aşk olduğunu öne sürer: Bedenin zevklerini arayan “Düşük Aşk” (Pandemos Eros) ve ruhun güzelliklerini arayan “Yüksek Aşk” (Uranios Eros). Yüksek aşkın, insanı ahlaki ve entelektüel olgunluğa yönlendirdiğini savunur.

3. Eryximakhos: Aşkı doğanın ve evrenin düzenine bağlar. Ona göre aşk, yalnızca insan ilişkilerinde değil, evrendeki tüm uyumlu ilişkilerde bulunur.

4. Aristophanes: Mitolojik bir hikâye anlatarak, insanların başlangıçta iki başlı, dört kollu ve dört bacaklı varlıklar olduğunu, ancak Zeus tarafından ikiye ayrıldıklarını söyler. Bu yüzden insanlar, eksik yarılarını aramak için aşk duyar.

5. Agathon: Eros’u genç, güzel ve güçlü bir tanrı olarak tasvir eder. Ona göre aşk, güzellikten ilham alır ve güzelliği yaratır.

3. Sokrates’in Konuşması

Sokrates, önce Agathon’un görüşlerini sorgular, ardından aşk hakkındaki kendi görüşlerini paylaşır. Sokrates, bu görüşleri bir kadın filozof olan Diotima’dan öğrendiğini belirtir. Diotima’ya göre:

• Aşk, insanın eksikliğini hissetmesi ve tamamlanma arzusudur.

• Aşk, mutlak güzelliğe ulaşma çabasıdır.

• Aşkın en yüce hali, fiziksel güzellikten ziyade ruhsal ve entelektüel güzelliği aramaktır.

Diotima’nın aşk hakkındaki öğretisi, "Güzellikler Hiyerarşisi" fikrini de içerir. Buna göre, insan önce fiziksel güzelliği takdir eder, ardından daha soyut ve evrensel güzelliklere yönelir.

4. Alkibiades’in Girişi

Sokrates’in konuşmasının ardından Alkibiades, sarhoş bir halde şölene katılır ve konuşmanın akışını değiştirir. Alkibiades, Sokrates’e olan hayranlığını ve aşkını dile getirir. Ona göre Sokrates, yalnızca bilge bir filozof değil, aynı zamanda ahlaki ve entelektüel açıdan eşsiz bir insandır.

5. Sonuç

Şölen, hem felsefi hem de edebi açıdan aşkın farklı boyutlarını inceleyen bir eserdir. Platon’un aşk kavramını metafizik bir düzeye taşıdığı bu eser, Batı felsefesinin temel taşlarından biri olarak kabul edilir.

Eserin ana mesajı, aşkın sadece bireysel bir tutku değil, insanı daha yüksek bir varoluş düzeyine taşıyan bir araç olduğudur. Platon’un “idealar dünyası” öğretisinin de izlerini taşıyan Şölen, felsefe, edebiyat ve mitolojiyi bir araya getirir.